27 mrt Leren van en verbeteren met elkaar: start bestuurlijke visitaties
Leren van en met elkaar, dat is een van de thema’s uit ons nieuwe ondersteuningsplan. We willen de uitwisseling, ontmoeting en samenwerking tussen regulier onderwijs, speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs verbeteren, op alle niveaus. Daarom zijn vijf besturen gestart met bestuurlijke visitatie. Door bij elkaar op bezoek te gaan, vragen te stellen, nieuwsgierig te zijn en te focussen op dat wat werkt, krijgen we inzichten om te verbeteren en te ontwikkelen. In maart 2023 beet Oosterwijs, waar de Sterrenkijker en de Sonnewijser toe behoren, het spits af.
Al voor achten zwaait Susan van Proosdij, bestuurder bij Oosterwijs, de deuren open voor haar collega bestuurders van Kiem, Filios Scholengroep, SSOE en SWV PO 30 06 en de twee externe adviseurs van SamenWijzer. Zij zijn vandaag de auditoren en hebben vooral als taak om veel te luisteren en te delen wat hen opvalt. Voorafgaand aan de auditdag vulde Susan al een zelfevaluatie in die iedereen gelezen heeft. “Deze dag is best spannend”, begint Susan haar presentatie. Maar als ze eenmaal start met vertellen luistert iedereen met volle aandacht naar haar enthousiaste verhaal.
“Gewoon dóen in plaats van gewóón doen”
In de presentatie van Susan staan vier vragen centraal: waar komen we vandaan, waar staan we vandaag, waar gaan we naartoe en waar zijn we trots op? De antwoorden op deze vragen geven de collega bestuurders een beter beeld. Oosterwijs heeft 6 locaties in Oss, Uden en Tiel die speciaal onderwijs en speciaal voortgezet onderwijs bieden aan 650 leerlingen tussen 4 en 20 jaar. Susan: “Vanuit onze kernwaarden verbinding, groei, trots en plezier doen we elke dag wat nodig is om leerlingen een kansrijke toekomst te bieden. Een kansrijke plek voor een leerling hoeft overigens niet voor altijd het so of vso te zijn. We willen juist steeds meer onze expertise verbinden aan het reguliere onderwijs, zodat we meer preventief kunnen werken of een leerling na een periode op een van onze scholen terug kan naar het reguliere onderwijs. Daar is wel nog veel voor nodig.” Met mooie voorbeelden benadrukt Susan dat gewoon dóen het credo is bij de scholen van Oosterwijs. “Onze leerlingen kunnen ook naar het museum, een sponsorloop organiseren of op kamp gaan. Ik ben ontzettend trots op onze medewerkers die dit allemaal mogelijk maken.”
Het wat en waarom van bestuurlijke visitaties
We kunnen allemaal leren van een frisse blik van buiten. Door in gesprek te gaan met collega’s doe je nieuwe inzichten en ideeën op. In bestuurlijke visitaties ligt de focus op inzicht krijgen in ontwikkelpunten en reflecteren op bestuurlijk denken en handelen. Dat versterkt de bestuurlijke kwaliteit en draagt bij aan de verbetering van de organisatie én het onderwijs. Leren van elkaar staat centraal. De visitaties zijn dus niet bedoeld als audit of beoordeling.
Met de schoolbus
Leerlingen die naar de Sterrenkijker gaan zitten soms wel 30 minuten in de bus om naar school en terug naar huis te gaan. Om zo’n busrit te ervaren stappen de bestuurders vandaag ook in om van het centrale kantoor naar de Sterrenkijker in Oss te rijden. Daar aangekomen krijgen zij in twee groepen een rondleiding door de school, onder begeleiding van locatieleider Marieke en gedragswetenschapper René. Meteen valt op hoeveel rust er is in de school en hoe doordacht het onderwijsaanbod is. “Onze leerlingen werken aan dezelfde leerdoelen als op een reguliere basisschool en we nemen ook niet alle prikkels weg, want die zijn er in de maatschappij ook. Wat bijvoorbeeld wel anders is, is dat de groepen veel kleiner zijn en dat we veel expertise hebben op het gebied van gedrag. Elke groep heeft veel verschillende niveaus en problematieken. Dat vraagt veel ons team. Daarom coachen we onze leerkrachten en hebben we veel aandacht voor groepsvorming. Dat doen we onder andere middels de vreedzame school die we vertaald hebben naar onze eigen ‘STER’: samen, taal, eigenheid en respect.”
Verbinding versterken
Tijdens de rondleiding staat de groep stil bij de vraag wat er nodig is om de samenwerking tussen het reguliere onderwijs en het speciaal onderwijs te versterken. Marieke: “We nodigen ib’ers van scholen uit de omgeving een paar keer per jaar uit, met als doel de onderlinge verbinding te versterken en elkaar makkelijker te vinden. Het zou ook heel fijn zijn als onze gedragswetenschappers vaker in het reguliere onderwijs mee kunnen kijken als er vragen zijn rondom een leerling, om zo tips te kunnen geven en voor vroegsignalering. Door de personeelstekorten lukt dat helaas niet altijd.”
In gesprek met team en ouders
Na de rondleiding is het tijd voor de eerste gespreksronde. De auditoren spreken vandaag in twee rondes met de bestuurder, locatieleider, ib’er, gedragswetenschapper, leerkrachten, ouders en leerlingen over verschillende onderwerpen. Dit gebeurt met waarderende interviews en aan de hand van vier vragen. In die gesprekken staat het verkennen van succesverhalen en het verkennen van de toekomst centraal. Vanwege privacygevoelige informatie delen we geen inhoudelijke zaken over de gesprekken, maar we kunnen wel vermelden dat deze heel waardevol en open waren.
Conclusies over successen en verbeterpunten
Na de twee interviewrondes komen alle auditoren bij elkaar om de opbrengsten van de dag te bespreken, waarbij bestuurder Susan als ‘vlieg op de muur’ aanwezig is. Aan de hand van de ‘norm passende ondersteuning’ die met elkaar is vastgesteld gaan de auditoren in gesprek over wat zij gezien en gehoord hebben, of dit past bij de norm, wat daarvan voorbeelden zijn en wat er mist.
Het tweede deel van het reflectiegesprek bestaat uit het benoemen van vier thema’s die zijn opgevallen tijdens de audit bij Oosterwijs. Aan elk thema worden bevindingen, succesverhalen en voorbeelden gekoppeld. Ook worden er drie gebieden geduid waar ruimte voor verbetering mogelijk is. De dag wordt afgesloten met een terugkoppeling van de belangrijkste bevindingen van het auditteam aan de bestuurder, die hiervoor ook de directeur en locatieleider uitgenodigd heeft.
“Fantastisch om de energie te ervaren”
Frank Kat, bestuurder van SWV PO 30 06, kijkt tevreden terug op de eerste bestuurlijke visitatie: “Dit is een bijzonder initiatief. Naast het feit dat we op een professionele manier naar elkaars werk kijken, daarover spreken en uitwisselen, is de verbinding misschien wel een van de belangrijkste resultaten. Deze verbinding hebben we meer nodig in het onderwijs. Enerzijds om met de blik van buiten scherp te blijven, anderzijds om samen te bouwen aan inclusief onderwijs. Het was fantastisch om de energie van de school en de leerkrachten op zo’n dag te ervaren, net als bij het team van auditoren. Deze energie hebben we nodig voor creatieve oplossingen om samen kwalitatief onderwijs te bieden, zo thuisnabij mogelijk.”
Bestuurlijke visitatie: zo werkt het
1. De bestuurder vult een zelfevaluatie in en verzamelt relevante documenten. De auditoren lezen deze stukken ter voorbereiding.
2. De auditdag start met een presentatie. Daarna is er een rondleiding op een school van het bestuur, gevolgd door twee rondes van waarderende interviews.
3. Aan het einde van de dag is er een uitgebreid overleg met het auditteam, gevolgd door een terugkoppeling aan de bestuurder.
4. Alle opbrengsten worden verwerkt in een adviesrapport.
